مزاج مخلوطى یا ممزوجى از ترکیبات مختلف است. حالت و وضع بدنى هر فرد را مزاج گویند. پذیرش بیمارى‏‎ها و استعداد افراد باهم متفاوت است و هر کسى نوعى بیمارى را بهتر مى‏‎پذیرد، بعضى‏‎ها در مقابل بعضى بیمارى‏‎ها نسبت به دیگران مقاوم‌‏تر هستند. با علم به این کیفیت «مزاج عبارت است از طرز واکنش شخص در مقابل عوامل بیمارى». 

براى تعریف مزاج بیشتر عمل فیزیولوژى بدن را مورد بحث قرار مى‏‎دهند، زیرا طرز عمل اعضاء و احشاء در تغییر مزاج مؤثر است. نوع شیمیایى اعمال فیزیولوژى بدن بیشتر از اعمال فیزیکى مورد نظر است. بنابراین مزاج‏‎ها از روى اعمال شیمیایى بدن از هم متمایز مى‏‎شوند.

مى‎‏توان گفت که مزاج عبارت است از وضع فیزیولوژى هر فرد در حال حاضر، یعنى وضع فیزیولوژى هر فرد در هر زمان مبیّن حالات مزاجى او است. در اثر زیادى انرژى، مزاج گرم است و به علت ضعف و تفرق‏، مزاج سرد است و به علت جمع شدن مایعات اضافى در سلول‏‎هاى بدن، مزاج مرطوب بوده و مزاج خشک را مدیون جمع شدن املاح اضافى در بدن مى‏‎دانند.

بررسى حالات فردى از قبیل رنگ رخسار، زبان، چشم، وزن (چاقى- لاغرى)، رنگ ادرار، ضعف یا گرمى یا داغى کف پاها و دست‎‏ها، لرزش اندام‏‎ها، رنگ پوست بدن و همه اختلافات سازمانى یک بدن و تجزیه ادرار و خون و رادیولوژى و غیرو به شناختن مزاج‏‎ها کمک مى‏‎کند.

در کتاب همیشه لاغر و سالم باشید آمده است جمع شدن یا کم شدن بیش از حد یک مادّه، مزاج را به سود خود تغییر مى‎‏دهد. مثلا مزاج گرم، مزاج سرد، مزاج مرطوب، مزاج خشک. در اثر زیادى انرژى، مزاج گرم است و به علت ضعف و تفرق‏، مزاج سرد است و به علت جمع شدن مایعات اضافى در سلول‏‎هاى بدن، مزاج مرطوب است و مزاج خشک را مدیون جمع شدن املاح اضافى در بدن مى‏‎دانند.

فعل و انفعالات داخل بدن زیر نظر غدد داخلى و اعصاب نباتى انجام مى‏‎پذیرد هر چه سوخت‏‎وساز بدن بیشتر باشد، حرارت بیشترى تولید می‌شود و متابولیسم بازال بالا مى‏‎رود.

این حالت بالا رفتن حرارت و انرژى را گرمى گویند. اگر غدد مترشحه داخلى و اعصاب به عللى دچار سفتى و کم‏‎کارى شوند، سوخت‏ وساز بدن کم مى‏‎شود. یعنى متابولیسم بازال پایین مى‎‏آید، این حالت را سردى گویند. حد اعتدال کار کردن غدد و اعصاب باعث اعتدال مزاج مى‏‎شود که به آن مزاج معتدل گویند.